Jakie demony przywołuje poznański kościół?

Na wiadomość o udziale jednej z parafii poznańskich w promowaniu reprintu książki Mieczysława Noskowicza "Najświętsze trzy Hostie", wydanej w Poznaniu w 1926 (w której znajdują się oskarżenia Żydów o "sprofanowanie hostii"), napisałem na FB: "Kościół w Poznaniu przywołuje demony".

Jakie to demony?

Demony nieuzasadnionych, absurdalnych oskarżeń, prześladowań, wzgnań, konfiskat majątków, tortur, morderstw.

Począwszy od XIII wieku Żydzi byli oskarżani o wykradanie hostii a następnie jej „torturowanie”. O nakłuwanie jej ostrymi przedmiotami (gwoździe), aby krwawiła, co miało odtwarzać mękę Jezusa. Skąd to zjawisko? 

Zaczęło się od  doktryny ustanowionej w roku 1215.

Transsubstancjacja (przeistoczenie) – oznacza w teologii Kościoła Katolickiego rzeczywistą przemianę podczas Eucharystii chleba (czyli hostii) w ciało (a wina w krew) Jezusa. Doktryna ta przyjęty została na Soborze Laterańskiem IV w 1215 roku. Oznacza to, że w wyniku tej przemiany hostia nie jest symbolem ciała, ale ciałem, choć fizycznie zachowuje cechy sprzed transsubstancjacji.

Ta doktryna doprowadziła do rezultatów, których nie dało się przewidzieć: tortur i śmierci tysięcy Żydów. Niewinni ludzie byli przez stulecia skazywani na męki i paleni na stosach za rzekome "torturowanie" przedmiotu osymbolice religijnej – a zarazem kawałka okrągłego, niekwaszonego chleba. Płatka sporządzonego z mąki pszenicznej.

Oskarżano ich o profanowanie hostii, fizyczne znęcanie się nad nią, czyli - wedle tej doktryny - zadawanie bólu ciału Jezusa. Oskarżenie to stanowiło "logiczną kontynuację" znanych od stuleci oskarżeń o spowodowanie jego śmierci.

 

Paolo Uccelo (1397-1475) -"Cud sprofanowanej hostii", Urbino, 1468

Żydowski lichwiarz gotuje hostię, która wydziela krew. Jego ciężarna żona i dzieci patrzą z przerażeniem na krew wypływającą na ulicę i żołnierzy, którzy za moment wyłamią drzwi, aby ująć sprawców tej profanacji.

 

Pierwsze oskarżenie o profanację hostii (Hostienschändung) pojawiło się w Beelitz koło Poczdamu już w roku 1243. Prawie cała społeczność żydowska tego miasta została wówczas wymordowana - spalona, w miejscu nazwanym później Judenberg. Kolejny przypadek odnotowano w Paryżu w roku 1290. W 1370 w Brukseli zamordowano 22 żydowskich mieszkańców miasta i wygnano resztę. W 1389 w Pradze - blisko 3 tysiące Żydów zostało zamordowanych w rezultacie identycznych oskarżeń. W 1510 roku w Berlinie – dwudziestu sześciu Żydów zostało spalonych a dwóch – ściętych za „profanację hostii”, a w Knoblauch (Brandenburgia) - trzydziestu ośmiu.

Takie oskarżenia wobec Żydów pojawiały się w całej Europie przez stulecia.

 

Niemiecki drzeworyt z XV wieku przedstawia historię profanacji hostii przez Żydów w Passau.
Hostia zostaje wykradziona, kłuta, Żydzi zostają aresztowani, poddani egzekucjom (obcinanie głów) i torturom. Na koniec, cała społeczność żydowska zostaje wygnana, a chrześcijanie modlą się z wdzięcznością.

 

Przykładowo: w roku 1337 - w Deggendorf; 1410 - w Segowii; w 1294 - w Laa (Austria); 1298 - w Röttingen; w 1299 - w w Ratyzbonie; w 1306 - w St. Pölten; w 1325 - w Krakowie, w 1330 - w Güstrow; w 1338 - w Pulkau; w 1388 - w Pradze; w 1399 - w Poznaniu, w 1420 - w Ems; w 1453 - we Wrocławiu;  w 1492 - w Sternbergu (Mecklenburg-Schwerin); w 1514 - w  Mittelbergu; w 1556 - w  Sochaczewie. 

Pierwszymi europejskimi monarchami, którzy kategorycznie odrzucali oskarżenia o profanację hostii skierowane przeciwko Żydom, byli polscy królowie - Kazimierz Jagiellończyk (1447), Zygmunt Stary i Zygmunt August, który w roku 1558 wyszydzał podobne pomówienia, mówiąc, że nie jest "aż tak głupi aby uwierzyć, że z pokłutej hostii krew pociecze". Po procesie sochaczewskim (i spaleniu na stosie oskarżonych Żydów i jednej Polki), Zygmunt August ogłosił edykt zapewniający bezpieczeństwo wszystkim Żydom w Polsce, a w styczniu 1557 r. wydał przywilej okreslający zasady postępowania w przypadku wniesienia przeciw Żydom oskarżeń o charakterze rytualnym. Król poddał wszelkie oskarżenia o "sprofanowanie hostii" i o "mordy rytualne" jurysdykcji królewskiej i sejmowej, aby powstrzymać niższe sądy przed wydawaniem wyroków śmierci na niewinnych.

Ostatni Żyd został spalony na stosie za rzekomą profanację hostii w roku 1631. Jednak jeszcze ponad sto lat później - w roku 1761 (w Nancy) - Żyd z Alzacji został poddany egzekucji na podstawie identycznych oskarżeń.

Sporadyczne oskarżenia pojawiały się nawet w XVIII i XIX stuleciu. Ostatni przypadek zarzucania Żydom "torturowania" hostii odnotowany został w Rumunii w roku 1836.

Dziś to wszystko należy do historii.

Tylko tam jest miejsce dla tych demonów.

"Najstarszy z żydów pierwszy, wedle podania, przebił nożem jedną Hostię, z której zaraz krew wytrysnęła i twarz mu znacznie skropiła" - czytamy w książce promowanej w roku 2012 w jednej z poznańskich parafii.

 

Paweł Jędrzejewski

 

Tekst ukazał sie na stronie internetowej Forum Żydów Polskich 17 lutego 2012